top of page

Yas & Ayrılık & Kayıp Süreci



( Resim: Sokrates’in Ölümü, Jacques Louis David’in 1787’de yaptığı yağlı boya tabosu.)


Bağlanılan kişinin, bir yerin somut olarak yitirilmesi (ölüm, ayrılık vs) sonrası yaşanan doğal bir süreç. Buradaki esas nokta bu sürecin zorlayıcı ve stresli olması durumudur. Kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve asla bir hastalık değildir başta da dediğim gibi doğal bir süreçtir.


Belirtilerinden bahsedelim.


  • Fiziksel Belirti: Nefesalmada zorluk ,boğulma hissi, çabuk yorulma, ishal, iştah azalması, her an tetikte olma

  • Duygusal Belirti: Üzüntü, korku, kaygı, yorgunluk, çaresizlik, umutsuzluk, yalnızlık,öfke, suçluluk

  • Bilişsel Belirti: İnanmama, dikkat eksikliği ve ya dağınıklı, çarpık düşünceler, unutkanlık, rüyalarda rahatsız edici şekilde yoğunluk

  • Davranışsal Belirti: Dikkatsizlik, uyku ve iştah problemleri, bu süreçte başlayan zararlı alışkanlıklar, sosyal çevreden uzak kalma isteği, kaybedileni hatırlatan unsurlardan kaçma eğilimi

Şimdide aşamalarından bahsedelim.


  1. Şok & Uyuşma: Kaybın /ölümün öğrenildiği ilk anda yaşanır. Kısa süreli hissizlik yaşar, genellikle donuk hissediyorum lafını çokça duydum.

  2. İnkar ya da İnanmama: Kişi bu kaybı reddeder ve bir süre hiç olmamış gibi davranır.

  3. Arzu Etme: Kişi kaybının geri gelmesini şiddetli bir şekilde arzular. Bu aşama da yalnızlık ve öfke eşlik ederek "bu benim başıma niye geldi?, neden kimse bu süreçte yanımda değil?, kaybımdan sonraki hayatımdaki o boşlukla nasıl başa çıkacağım?..." gibi sorular sorar. Bu aşama artık uyum sağlama aşaması.

  4. Çaresizlik: Kişi kaybı önleyemediği için ya da elinden bir şey gelmediği için, çaresizlik hissederek sosyal hayatında bir takım problemler yaşar.

  5. Kabullenme ve Hayatı Yeniden Düzenleme(Adaptasyon): Bu aşama kabul aşaması , yas tepkisinin yoğunluğunda azalmalar , normal hayata geri dönme gözlemlenir.

  6. Patolojik Yas(Karmaşık yas):Normal bir yas süreci 6 ile 24 ay arasında olduğu bilinmektedir. Daha uzun süre devam etmesi patolojik yasın belirtisidir. Yas tepkilerinde gecikme ya da uzama olduğu durum. Yaşam kalitesini bozan bir durum olduğu için mutlaka bir uzman yardımı alınmalı.

Olayların nasıl geliştiği de yas süreçlerini ve sonrasını etkiler. Örneğin Akut yas olarak duyabileceğiniz normal yas sürecedir. Travmatik yas süreci ise ani, beklenmedik kayıplarda gözlemlenir ve de travma sonrası stres bozukluğuna neden olabilir.


Sağlıklı bir Yas Sürecinde Neler Yapmalı? sorusundan önce yanlış bilinenleri düzeltelim.

  • YAS bir senede biter.

  • Kayıp karşısında güçlü olmak önemlidir.

  • Ölen ebeveynin yerini doldurmak.

  • Eş&sevgiliden ayrılma.

Değiştirelim,

  • YAS bir senede bitmez.

  • Kayıp karşısında güçlü olmak zorunda değiliz. Bu üzüntüyü yaşamaya izin vermeliyiz.

  • Kendinizin ebeveninizin yerini koyarak onu canlı tutabiliceğiniz kanıtını aramayın siz çocuksunuz ve ebevenyninizin boşluğuna alışmak için kendinize izin verin. Rol yapmayın.

  • Eş&sevgilinizle duygularınızı paylaşın bu onun sizi anlamasını ve sizin ona kendinizi yanında huzurlu hissetmenizi sağlayacaktır.

Önerilenler:

  • Tek başınıza atlatmaya çalışmayın. Sizi iyi bir şekilde anlayıp dinleyebilecek biriyle konuşun.

  • Sosyal çevre ve aile desteği çok önemli. Ailenizle hislerinizi, duygularınızı paylaşın. Sizi anlamayacaklarını düşünerek arkadaşlarınızdan uzaklaşmayın.

  • Daha önce kayıp yaşamayan biriyle konuşmanın , kayıp yaşayan biriyle konuşmaktan daha rahatlatıcı ve hem ona hem size daha iyi geleceğini unutmayın.

  • Uzun bir süreç olduğunu bilin.

  • "Güçlü olmaylım" ya da "ağlamak zayıflıktır" gibi düşüncelerle ağlamanıza engel olmayın. Ağlamak doğal ve rahatlatıcı bir davranıştır.

  • Konuşarak ifade etmek zor ise sanat terapiye başvurun.

  • Özal günler için hazırlıklı olun. Genelde zorlayıcıdır.

  • Sosyal hayatınızdan ve sorumluluklarınızdan kopmayın bu süreç bitince yeniden orada olacağınızı bilin.

  • Cenazeye katılmak, dua etmek, mezar ziyaretleri yapmak acınızı yaşamayı ve kendinize kaybı ifade etmeyi, kabullenmenizi kolaylaştırır.

  • Acıyla baş etmek için maddeye yönelmeyin.

  • Unutma ya da hatırlamamak için bir işe odaklanıp kendinizi hırpalamayın. "Bir şeyi kovalamak başka bir şeyden kaçmaktır." bu sözü hatırlayın.

  • Size yardım etmeye çalışan kişileri etrafınızda tutmaya çalışın.

Çocuklara Kaybı Anlatmak:

  • Yanında olduğunu hissettirmek.

  • Öldüğü , artık yaşamadığını , yaşamın bir sonu olduğu ve bunun geri dönülemez olduğu açıklanmalı.

  • Oyun terapisi , bilişsel terapi ya da bu ikisini de kapsayan sanat terapi oldukça yaygın kullanılır.


Nurdan Yılmaz ile Sanat Terapi çalışmalarımız , yas sürecinin farklı aşamalarında olan danışanlarım için çok olumlu ve seansın yoğunluyla doğru orantılı olarak hızlı iyileşmeler gözlemlemiş bulunmaktayım.


Sanat Terapi Nedir? makalemi okumak için:





Comments


Post: Blog2_Post

Abone Ol!

*Bültene ücretsiz abone olarak yazılardan anında haberdar olabilirsiniz.

Teşekkürler.

 © 2025 Nurdan Yılmaz tüm hakları saklıdır.

bottom of page